Μπροστά στον θάνατο είμαστε μικροί και όλοι ίσοι...

Τελευταία παρατήρησα ότι πολύ συχνά εύχομαι υγεία...με υγεία...και του χρόνου με υγεία...

Μου θυμίζω την γιαγιά μου...

"Υγεία" έλεγε...

"έλα ρε γιαγιά!!!" Ατρόμητη 20 χρονη εγώ που αυτά μου φάνταζαν μπανάλ και οπισθοδρομικά...

Ήμουν βλέπεις και πραγματικά ατρόμητη...

"σιγά τι θα πάθω? "... πόσο δίκιο είχε...

Θυμάμαι την τελευταία φορά που την είδα... η επαφή μας ήταν έτσι κι αλλιώς καθημερινή αφού έμενε από κάτω μας...αθάνατη ελληνική οικογένεια... όμως η τελευταία φορά ήταν διαφορετική.

Χιόνιζε..βγήκε έξω να με χαιρετίσει, πήγαινα στην δουλειά με την μηχανή..

"Πρόσεχε!!!" μου είπε..

"Τι να προσέχω ρε γιαγιά!! εσύ πρόσεχε μην πας πουθενά σήμερα χιονίζει!!!" και τα μυαλά στα κάγκελα...

Εκείνη μόλις φύγαμε όλοι, εκείνη βγήκε στην αυλή και έφτιαξε έναν χιονάνθρωπο!! 

Ήταν Παρασκευή. Πλησίαζαν Χριστούγεννα . 

Λίγο αργότερα η κυρία που καθάριζε το σπίτι μας την βρήκε αναίσθητη στην κουζίνα της...μπήκε στο νοσοκομείο και σε λίγες μέρες έφυγε... 

Πόσο θα ήθελα εκείνο το πρόσεχε να το είχα κάνει μια αγκαλιά...γιαγιάκα μου σε ευχαριστώ που με προσέχεις και ένα γλυκό φιλί στο μαγουλάκι της...

Δεν ήξερα ότι θα ήταν η τελευταία μας στιγμή αυτή...δεν ήξερα ότι δεν θα είναι μαζί μας τα Χριστούγεννα...

Πηγαίναμε κάθε μέρα στο νοσοκομείο...εκείνη δεν είχε αντιδράσεις...ανησυχούσαμε λες και ήταν παιδούλα..οι γιατροί είχαν και λίγο την αντιμετώπιση...εντάξει τα έχει τα χρονάκια της...

Μετά έφυγε... Η είδηση ήταν σαν ένας εκκωφαντικός γδούπος στα αφτιά μου... 

Απλά σταμάτησε να υπάρχει...

Δεν ήταν εκεί το πρωί να μου πει αυτό το εκνευριστικό ΠΡΟΣΕΧΕ!!

Δεν ήταν εκεί πια...

Θυμάμαι έκλαψα όσο δεν είχα κλάψει σε καμία άλλη απώλεια στην ζωή μου. 

Ούτε εκείνα τα Χριστούγεννα που έφυγε ο πατέρας μου. 

Ήταν απλά μια γιαγιά, είχε ζήσει δύο πολέμους, έναν εμφύλιο, μια χούντα και μια δημοκρατία.

Αυτή την δημοκρατία που εμείς θεωρούμε δεδομένη...

Ήταν απλά μια γιαγιά που έφυγε από γεράματα...

Εντάξει ήταν απλά μια γιαγιά. 

Όχι δεν ήταν απλά μία γιαγιά ήταν η δική μου η γιαγιά. 

Η γιαγιά που είχα το όνομά της. 

Η γιαγιά που είχε χάσει τους γονείς της μικρή σε τροχαίο και ήταν παρούσα.

Η γιαγιά που όταν ο άντρας της πέθανε άνθισε και την γούσταρα πολύ για αυτό.  

Η γιαγιά που με αποκαλούσε "αρκούδα μαλλιαρή" . 

Η γιαγιά που φρίκαρε με τις κοντές μου φούστες. 

Η γιαγιά που έφτιαχνε τους καλύτερους κεφτέδες που έχω φάει ποτέ μου. 

Η γιαγιά που ήξερε τους Ζαπατίστας και ανησυχούσε για την το μέλλον τους. 

Η γιαγιά που γνώριζε όλους τους φίλους μου και τους αγαπούσε. 

Η γιαγιά που στην κηδεία της ήρθαν όλα τα παιδιά της γειτονιάς, παιδιά που ούτε τα γνώριζα και την αποκαλούσαν γιαγιά...

Πόσο τυχερή. Πόσο ωραίος θάνατος σκέφτομαι τώρα...

Θυμάμαι πάντα έλεγε "εγώ θέλω να φύγω στο πόδι, ούτε αρρώστιες ούτε ταλαιπωρίες, περήφανη και να μην σας κουράσω κιόλας!!" 

Πόσο ωραίος θάνατος! Όρθια και περήφανη. 

Όταν κάποιος ετοιμάζεται να φύγει υπάρχει χρόνος.

Και εμείς δεν είχαμε προετοιμαστεί. 

Εκείνη το έλεγε  "πλησιάζει η ώρα μου θα φύγω όπου να ναι..."

Το δώρο της αρρώστιας είναι η προετοιμασία και ο χρόνος. Σου κλέβει όμως την αξιοπρέπεια. 

Το τίμημα της αρρώστιας είναι  πόνος, πόνος πολύς που κάποια στιγμή γίνεται αναμονή.

Να αρρωσταίνει κάποιος και να βλέπει τον εαυτό του να φθίνει, να αποδυναμώνεται, να ξεχνάει, να μην μπορεί...

Να χάνει το χρώμα του. Να χάνει βάρος καθημερινά. Ο πόνος πηγαίνει στους οικείους και φωλιάζει. Γίνεται καθημερινότητα. Η αγωνία και ο φόβος. Η ελπίδα ότι δεν μπορεί...κάτι θα αλλάξει...

Το ξέρει. Το μυαλό έρχεται και φεύγει από τα φάρμακα.

Τι κατάντια, τι ντροπή... να μην μπορεί να πάει ούτε τουαλέτα μόνος του...

Να δυσκολεύεται να φάει, να ντυθεί. 

Πράγματα άλλοτε ήταν καθημερινά και αυτονόητα γίνονται δύσκολα πολύ. 

Να κοιτάζει στον καθρέφτη και να είναι στιγμές που ελπίζει να τελειώσει αυτό με όποιον τρόπο. 

Να καπνίζει κρυφά ένα τσιγάρο γιατί του το έχουν απαγορεύσει. 

Και ύστερα χάνεται στην αρρώστια και την ανημποριά.

Πόση μοναξιά, πόσες σκέψεις για την ζωή που φεύγει, πόσες εικόνες και μνήμες.... 

Και τα κοντινά πρόσωπα κουράζονται, φορτώνονται, κομπάζουν... 

Υπάρχει γύρω του φόβος, αγωνία, κούραση , αγάπη, πόνος, θυμός, τύψεις για τον θυμό, πόνος και ξανά πόνος. Όλα ανάκατα...τρικυμία...

Τελευταία λόγια, τελευταίες κουβέντες και αποχαιρετισμοί. Δεν χωράνε εγωισμοί. Τα πράγματα πρέπει να ειπωθούν όσο είναι ακόμα καιρός. 

Και μετά...σε μια στιγμή μόνο μαγική, σταματάει. 

Σταματάει να υπάρχει.

Δεν ζει πια ανάμεσά μας. 

Είναι ο κύκλος της ζωής...

Όταν είναι αυτό...γιατί όταν τα πράγματα γίνονται ανάποδα και δεν αποχαιρετά το παιδί την μάνα αλλά η μάνα το παιδί εκεί χάνεται κομμάτι από τα σπλάχνα σου...

Τον άνθρωπο που φεύγει τον συναντάς ξανά. 

Τον συναντάς στην σκέψη σου σε στοιχειώνει. 

Τον συναντάς την αρχή παντού...στην κουζίνα που τρώγατε μαζί , στο δωμάτιό του, στο μπάνιο. 

Τον συναντάς στο σινεμά που πηγαίνατε μαζί. 

Τον συναντάς στην ανάγκη να του πεις πόσο βαθιά τον αγαπούσες. 

Δεν είναι πια εκεί ούτε για να μπορείς να μαλώσεις μαζί του...σιωπή...

Τον συναντάς στην αγορά, στην εκδρομή, στην βόλτα...

Τον συναντάς στα όνειρά σου, στους θυμούς και στην ανάγκη να του πεις ότι δεν έπρεπε να φύγει τώρα. 

Τον συναντάς στο κενό που αφήνει η θέση του στην οικογένεια. 

Δεν μπορεί να είναι αλήθεια. Τόσος πόνος..υπάρχει θεός; 

Και μετά έρχεται ο θυμός...θυμός με εκείνον που έφυγε, εγκατάλειψη, προδοσία...

Θυμός που δεν του είπες τα τελευταία λόγια όπως ήθελες...

Θυμός που η ζωή έχει τέλος...

Και ύστερα είναι τα τελετουργικά...  

Σπουδαία ιστορία οι τελετουργίες από όπου και αν προέρχονται...

Θυμάμαι στην κηδεία του πατέρα μου δεν φόρεσα μαύρα...ούτε και μετά...ποτέ...

δεν τα χρειαζόμουν και ας θεωρούσαν κάποιοι ασεβές...

Αυτό είναι το σημαντικό...να κάνει ο καθένας το δικό του τελετουργικό εσωτερικά...αυτό μένει και γιατρεύει επουλώνει απαλύνει τον πόνο....

Και ο θυμός γίνεται ΓΙΑΤΙ...

Το γιατί δεν απαντιέται...κάποιες φορές γιατί είναι ο κύκλος της ζωής ...

Κάποιες φορές δεν απαντιέται ποτέ...

Μένει το τώρα...η ζωή που καλεί να είσαι παρών...να υπάρχεις...να έχεις έναν σκοπό και στόχους.

Όταν ο πόνος μοιράζεται γίνεται ιστορίες. 

Γίνεται στιγμές σημαντικές που ενώνουν τους ανθρώπους. 

Γίνεται αναμνήσεις. 

Γίνεται τραγούδι, γίνεται δάκρυ και παίρνει "σάρκα και οστά" σταματάει να σαπίζει το μέσα μας...

Και αυτό είναι όλο...αυτός είναι ο αποχαιρετισμός... 

Παίρνει καιρό, καμιά φορά μπορεί και χρόνια...

Μοιράζεται στο τέλος ο πόνος και γίνεται βίωμα κοινό για τους ζωντανούς. 

Και αρχίζεις να υπάρχεις σιγά σιγά...

Περνάνε τα πρώτα του γενέθλια και δεν είναι εκεί για να πεις χρόνια πολλά. 

Περνάνε τα πρώτα Χριστούγεννα, και δεν είναι πια εκεί να φάει τα μελομακάρονα σου. 

Περνάει το πρώτο Πάσχα με την απουσία. 

Περνάει το πρώτο καλοκαίρι και δεν είναι εκεί. Γελούσατε πολύ τα καλοκαίρια στην θάλασσα. Περνάει και η πρώτη ονομαστική γιορτή, τότε που τηλεφώνησε και κάποιος να πει χρόνια πολλά , δεν ήξερε πως είχε φύγει.

Και χρειάστηκε για πρώτη φορά να ξεστομίσεις πως δεν ζει πλέον. 

Αυτή ήταν η πρώτη στιγμή ηρεμίας.

 Όταν κατάφερες και το είπες...

Δεν ζει πλέον. Έχει πεθάνει. 

Το τελευταίο αντίο. 

Μετά πας και ξεχωρίζεις τα πράγματα. Κρατάς κάποια για να θυμάσαι και τα άλλα φεύγουν. Αδειάζει και ο χώρος έτσι αδειάζει και η ψυχή. 

Κάτι άλλαξε μέσα σου. Δεν είναι πια εδώ . 

Και σαν πια να έγινε πραγματική αυτή η απώλεια. 

Και μετά αρχίζουν και φτιάχνονται νέες εμπειρίες. Ο πόνος έρχεται και φεύγει μαζί με τις εικόνες. Κοιτάς φωτογραφίες και το αντέχεις. Γίνεται πάλι λόγια και αναμνήσεις. Με μερικές γελάς κιόλας. 

Ο πόνος γίνεται πιο απαλός πια , πιο φιλικός, αντέχεται για να προχωράς. 

Και ύστερα επιτρέπεις στον εαυτό σου να χαμογελάει ή να γελά χωρίς να είναι προδοσία...γιατί έτσι γίνεται...έτσι είναι η ζωή...

Γαμώτο. Μακάρι να είναι πάντα ο κύκλος της ζωής. 

Μπροστά στον θάνατο είμαστε μικροί και όλοι ίσοι... 

 Τα λόγια μόνο θεραπεύουν και τα τελετουργικά...